Cách trồng dưa lưới không chỉ đơn thuần là một quy trình canh tác, mà còn là nghệ thuật kết hợp giữa khoa học và kinh nghiệm thực tiễn. Dưa lưới là loại trái cây được yêu thích nhờ vị ngọt thanh mát và hương thơm đặc trưng, rất phù hợp với khí hậu Việt Nam. Để đạt được năng suất cao và chất lượng quả tốt nhất, người trồng cần nắm vững kỹ thuật từ khâu chuẩn bị đất, chọn giống cho đến chăm sóc cây. Bài viết này www.khuyencongnghean.com.vn sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về cách trồng dưa lưới hiệu quả nhất.
Giới thiệu về dưa lưới
Dưa lưới, còn được gọi là dưa thơm, là loại trái cây thuộc họ bầu bí với vỏ lưới đặc trưng và hương thơm dịu mát. Dưa lưới không chỉ là loại quả ngon mà còn chứa nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe như vitamin C, vitamin A, chất xơ, và khoáng chất cần thiết. Nhờ giá trị dinh dưỡng cao và khả năng giải nhiệt, dưa lưới ngày càng được ưa chuộng và trồng rộng rãi ở nhiều nơi.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc dưa lưới để đạt năng suất cao
1. Gieo trồng và khoảng cách cây
Gieo hạt trong bầu ươm
- Chuẩn bị bầu ươm: Sử dụng bầu ươm bằng nhựa hoặc túi bầu nilon kích thước khoảng 5×8 cm. Đất trong bầu cần được trộn đều gồm đất mùn, phân chuồng hoai mục và một ít trấu để tạo độ tơi xốp. Trước khi gieo hạt, đất cần được xử lý bằng cách phơi khô dưới nắng hoặc xử lý bằng vôi bột để diệt khuẩn và mầm bệnh.
- Gieo hạt: Sau khi hạt giống đã được xử lý ngâm và ủ, gieo mỗi bầu 1-2 hạt. Đặt hạt vào bầu với độ sâu khoảng 1-2 cm, phủ nhẹ một lớp đất mỏng lên trên. Tiến hành tưới nước nhẹ để giữ ẩm cho bầu ươm.
- Chăm sóc cây con: Đặt các bầu ươm ở nơi có ánh sáng nhẹ, thoáng mát và có mái che để tránh mưa nắng trực tiếp. Tưới nước mỗi ngày 1-2 lần bằng bình phun sương, tránh để đất quá khô hoặc quá ẩm. Sau khoảng 10-14 ngày, khi cây con có từ 2-3 lá thật thì có thể đem trồng ra đất.
Chuẩn bị đất và đào hố trồng
- Chuẩn bị đất trồng: Đất trồng dưa lưới cần được cày xới kỹ và làm sạch cỏ dại. Tiến hành bón lót phân hữu cơ hoai mục, phân chuồng hoặc phân vi sinh với liều lượng từ 1-2 tấn/1.000 m² để cung cấp dinh dưỡng cho đất.
- Đào hố trồng: Hố trồng cần được đào với kích thước khoảng 30x30x30 cm. Khoảng cách giữa các hố trồng là 40-50 cm, khoảng cách hàng là 1-1,2 m. Sau khi đào hố, cần bón lót thêm một ít phân NPK (16-16-8) với liều lượng khoảng 5-10g/hố và trộn đều với đất để tạo điều kiện dinh dưỡng tốt cho cây con.
Trồng cây con
- Cách trồng: Chọn cây con khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, có chiều cao từ 15-20 cm, rễ phát triển tốt. Khi trồng, đặt cây con vào hố đã chuẩn bị sẵn, sao cho bầu đất nằm ngang với mặt đất. Lấp đất và nén nhẹ quanh gốc cây để cố định cây, tránh để gốc cây bị đổ ngã.
- Che chắn và tưới nước: Sau khi trồng, cần làm mái che hoặc dùng lưới đen để che bớt nắng cho cây con trong khoảng 5-7 ngày đầu tiên. Tưới nước đủ ẩm để cây con nhanh chóng bén rễ và phát triển.
2. Bón phân và cung cấp dinh dưỡng cho cây
Giai đoạn cây con
- Phân bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục, phân chuồng đã xử lý hoặc phân vi sinh với liều lượng khoảng 1-2 kg/gốc. Kết hợp với phân NPK 16-16-8 hoặc phân lân để tăng cường dinh dưỡng cho cây con.
- Bón thúc lần 1: Sau khi trồng 7-10 ngày, cây bắt đầu phát triển, tiến hành bón thúc bằng phân NPK 16-16-8 hoặc 20-20-15 với liều lượng khoảng 5-10 g/gốc, kết hợp tưới nước để phân hòa tan và cây dễ hấp thụ.
Giai đoạn ra hoa
- Bón thúc lần 2: Sau khi trồng khoảng 25-30 ngày, cây bắt đầu ra hoa, cần bón thêm phân NPK 15-5-20 hoặc 12-12-17-9 TE với liều lượng khoảng 10-15 g/gốc. Phân kali cao giúp cây ra hoa nhiều, hoa chắc và chất lượng.
- Bổ sung vi lượng: Có thể phun thêm các loại phân bón lá chứa canxi, bo, kẽm để tăng cường dinh dưỡng cho cây, giúp hoa đậu quả tốt và quả phát triển đều.
Giai đoạn quả non và quả chín
- Bón thúc lần 3: Sau khi đậu quả khoảng 10-15 ngày, cần bón thêm phân kali (KCl hoặc K2SO4) với liều lượng 10-15 g/gốc để tăng cường tích lũy đường và kích thích quả lớn nhanh.
- Bón thúc lần 4: Trước khi thu hoạch 10-15 ngày, bón thêm phân kali với liều lượng tương tự lần 3. Giảm bớt phân đạm và không nên tưới nước quá nhiều để tránh quả bị nhạt và nứt nẻ.
3. Kỹ thuật cắt tỉa và tạo hình cây
Cắt tỉa lá và chồi
- Cắt tỉa lá già và lá che phủ: Khi cây phát triển đến giai đoạn có từ 8-10 lá, tiến hành cắt tỉa các lá già, lá bị sâu bệnh và lá che phủ ở phần gốc để cây thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.
- Tỉa chồi nách: Dưa lưới thường mọc nhiều chồi nách ở mỗi nách lá, cần tỉa bỏ các chồi phụ để cây tập trung dinh dưỡng nuôi thân chính. Chỉ giữ lại 1-2 chồi nách khỏe mạnh để tăng khả năng đậu quả.
Tạo hình và buộc dây leo
- Buộc dây leo: Khi cây cao khoảng 30-40 cm, cần tiến hành buộc dây leo để cây phát triển theo hướng mong muốn. Sử dụng cọc tre hoặc dây nhựa để cố định thân cây, buộc lỏng ở phần ngọn để cây dễ dàng leo lên.
- Tạo hình cây: Chọn 1-2 nhánh chính khỏe mạnh để phát triển làm thân chính. Các nhánh phụ khác cần được cắt bỏ kịp thời để cây phát triển mạnh và phân bố quả đều.
4. Tưới nước và kiểm soát độ ẩm
Lượng nước và thời điểm tưới
- Lượng nước tưới: Dưa lưới cần lượng nước vừa đủ, không quá nhiều hoặc quá ít. Nên tưới nước mỗi ngày một lần vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, đặc biệt là trong giai đoạn cây con và ra hoa.
- Thời điểm tưới: Tưới nước cần tập trung vào gốc cây, tránh tưới trực tiếp lên lá và quả để hạn chế nấm bệnh. Trong giai đoạn ra quả, cần giảm lượng nước tưới để quả không bị nứt và giữ được độ ngọt.
Kiểm soát độ ẩm và thoát nước
- Độ ẩm đất: Dưa lưới cần đất có độ ẩm vừa phải, khoảng 60-70%. Đất quá ẩm sẽ dễ gây úng rễ và bệnh thối rễ. Cần thường xuyên kiểm tra độ ẩm đất và điều chỉnh lượng nước tưới hợp lý.
- Hệ thống thoát nước: Trồng dưa lưới cần có hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng. Nếu trồng trên đất thấp, cần làm luống cao và có rãnh thoát nước quanh luống. Nếu trồng trong nhà lưới, cần thiết kế mái che để tránh nước mưa trực tiếp làm hỏng cây.
5. Kỹ thuật thụ phấn cho dưa lưới
Tự nhiên và nhân tạo
- Thụ phấn tự nhiên: Dưa lưới có khả năng thụ phấn tự nhiên nhờ gió và côn trùng như ong, bướm. Tuy nhiên, trong điều kiện nhà lưới hoặc khi số lượng côn trùng ít, tỷ lệ đậu quả có thể thấp.
- Thụ phấn nhân tạo: Để tăng tỷ lệ đậu quả, có thể tiến hành thụ phấn nhân tạo bằng tay. Chọn bông đực nở to, chấm phấn vào nhụy của hoa cái. Thời điểm thụ phấn tốt nhất là buổi sáng sớm, khi hoa vừa nở.
Chăm sóc sau thụ phấn
- Chọn lọc quả: Sau khi thụ phấn khoảng 7-10 ngày, tiến hành chọn lọc và chỉ giữ lại
Lưu ý Chuẩn bị trước khi trồng để đạt được hiệu quả cao
1. Chọn giống dưa lưới
Có nhiều giống dưa lưới phổ biến như giống ruột vàng, ruột xanh, và ruột cam. Tùy vào điều kiện thời tiết và nhu cầu thị trường mà chọn loại giống phù hợp. Hạt giống cần được mua từ các đơn vị cung cấp uy tín để đảm bảo tỉ lệ nảy mầm và chất lượng cây trồng.
2. Xử lý hạt giống
Trước khi gieo, cần ngâm hạt trong nước ấm khoảng 2-4 giờ để tăng khả năng nảy mầm. Sau đó, ủ hạt trong khăn ẩm 1-2 ngày cho đến khi hạt nứt nanh rồi mới đem gieo vào bầu ươm hoặc khay ươm.
3. Chuẩn bị dụng cụ và nhà lưới
Nếu trồng dưa lưới trong nhà lưới, cần xây dựng nhà lưới có kích thước phù hợp, đảm bảo thông thoáng và bảo vệ cây khỏi sâu bệnh, côn trùng. Dụng cụ cần chuẩn bị bao gồm: cọc tre, dây leo, bạt phủ đất để giữ ẩm và ngăn cỏ dại.
Phòng trừ sâu bệnh cho dưa lưới
1. Các loại sâu bệnh thường gặp
Dưa lưới dễ bị tấn công bởi các loại sâu bệnh như:
- Sâu ăn lá: Gây hại trên lá non và quả.
- Bọ trĩ, rệp sáp: Hút nhựa cây làm cây chậm phát triển.
- Bệnh phấn trắng: Gây đốm trắng trên lá, ảnh hưởng quang hợp.
- Bệnh nứt quả: Thường xảy ra khi độ ẩm thay đổi đột ngột.
2. Phương pháp phòng trừ sâu bệnh
- Biện pháp sinh học: Sử dụng các loại thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh, và các chế phẩm sinh học để kiểm soát sâu bệnh.
- Biện pháp hóa học: Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi cần thiết, nhưng phải tuân thủ đúng liều lượng và thời gian cách ly để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
Thu hoạch và bảo quản dưa lưới
1. Thời gian thu hoạch
Dưa lưới thường được thu hoạch sau 75-90 ngày từ khi gieo trồng, tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc. Khi quả có mùi thơm đặc trưng, vỏ chuyển màu vàng nhạt và vân lưới rõ nét là lúc quả đã chín.
2. Cách thu hoạch đúng cách
Sử dụng dao sắc để cắt cuống quả, giữ lại cuống dài khoảng 2-3 cm. Cần thu hoạch vào buổi sáng hoặc chiều mát để đảm bảo chất lượng quả. Tránh để quả bị va đập làm giảm giá trị thương phẩm.
3. Bảo quản và vận chuyển dưa lưới
Dưa lưới sau khi thu hoạch cần để nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Có thể bảo quản trong tủ lạnh từ 7-10 ngày. Khi vận chuyển, cần đóng gói cẩn thận để tránh dập nát và hư hỏng.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
- Dưa lưới trồng bao lâu thì thu hoạch?
- Thời gian thu hoạch dưa lưới khoảng 75-90 ngày sau khi gieo trồng, tùy thuộc vào giống và điều kiện chăm sóc.
- Tại sao dưa lưới lại bị nứt quả?
- Dưa lưới bị nứt quả thường do thay đổi đột ngột về độ ẩm hoặc lượng nước tưới quá nhiều. Cần kiểm soát độ ẩm và lượng nước tưới hợp lý.
- Có thể trồng dưa lưới trong chậu không?
- Có, nếu không gian hạn chế, bạn có thể trồng dưa lưới trong chậu lớn, nhưng cần đảm bảo đủ ánh sáng và dinh dưỡng cho cây.
Hy vọng rằng với những kiến thức về cách trồng dưa lưới mà bài viết đã chia sẻ, bạn sẽ có thể áp dụng thành công vào thực tiễn canh tác của mình. Từ việc chuẩn bị đất, chọn giống, cho đến kỹ thuật chăm sóc và thu hoạch, mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo năng suất và chất lượng quả dưa lưới. Chúc bạn thành công và thu hoạch những trái dưa lưới ngọt ngon, bổ dưỡng!
