Dưa hấu là loại trái cây được nhiều người ưa chuộng nhờ vị ngọt mát và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, để trồng dưa hấu đạt năng suất cao và quả ngọt, bà con nông dân cần nắm vững cách trồng dưa hấu đúng kỹ thuật. Bài viết dưới đây khuyencongnghean sẽ hướng dẫn chi tiết từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất, chăm sóc cây đến thu hoạch, giúp bà con có vụ mùa bội thu và hiệu quả kinh tế cao.
Chuẩn bị trước khi trồng
1. Chọn giống dưa hấu
- Có nhiều loại giống dưa hấu: ruột đỏ, ruột vàng, dưa hấu không hạt.
- Bà con nên chọn giống phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương, có khả năng kháng bệnh tốt và năng suất cao.
- Mua giống từ các cơ sở uy tín để đảm bảo chất lượng.
2. Chuẩn bị đất trồng
- Cày bừa đất kỹ, làm sạch cỏ dại.
- Bón lót phân chuồng hoai mục (1-2 tấn/sào Bắc Bộ), thêm phân lân (20-30 kg/sào) để tăng độ phì nhiêu cho đất.
- Lên luống cao 20-30 cm, rộng 1.5-2 m, rạch hàng sâu 5-7 cm để trồng cây.
3. Gieo hạt và ươm cây con
- Gieo hạt trực tiếp: Bà con ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi, 3 lạnh) khoảng 6-8 tiếng, rồi ủ cho nứt nanh, sau đó gieo vào hốc.
- Ươm cây con: Gieo hạt vào bầu đất, sau 7-10 ngày, khi cây có 2-3 lá thật, đem trồng ra ruộng.
Kỹ thuật trồng dưa hấu để đạt năng suất cao
1. Chuẩn bị cây con và đưa ra ruộng trồng
- Thời điểm trồng: Bà con nên đưa cây dưa hấu con ra trồng ngoài ruộng khi cây có 2-3 lá thật (khoảng 10-15 ngày sau khi gieo hạt). Chọn ngày thời tiết mát mẻ, tốt nhất là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để cây dễ thích nghi và không bị sốc nhiệt.
- Cách làm hốc trồng: Hốc trồng cần sâu khoảng 10-15 cm, rộng vừa đủ để đặt bầu cây con. Khoảng cách giữa các hốc là 50-60 cm, còn khoảng cách giữa các hàng là 2-3 m để cây có đủ không gian phát triển. Trước khi trồng, bón lót mỗi hốc 1-2 kg phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ sinh học, có thể thêm một ít phân lân để rễ cây phát triển tốt.
- Cách trồng cây: Bà con cẩn thận đặt bầu cây con vào hốc, để cổ rễ ngang mặt đất. Sau đó lấp đất nhẹ nhàng và nén chặt quanh gốc để cây không bị đổ. Tưới nước ngay sau khi trồng để giữ ẩm và giúp cây nhanh chóng bén rễ.
- Che chắn cây con: Sau khi trồng, cần che chắn cây con trong 5-7 ngày đầu bằng rơm, lá chuối hoặc lưới che để tránh nắng gắt và gió lớn làm cây bị héo.
2. Chăm sóc sau khi trồng
2.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới nước giữ ẩm hàng ngày cho cây trong 10-15 ngày đầu để cây phát triển nhanh và bén rễ tốt. Mỗi ngày tưới 1-2 lần vào sáng sớm hoặc chiều mát. Lượng nước tưới chỉ cần đủ ẩm đất, không nên tưới quá nhiều tránh cây bị úng.
- Giai đoạn phát triển thân lá: Tiếp tục tưới đều đặn, đảm bảo đất luôn ẩm nhưng không ngập nước. Tốt nhất là tưới trực tiếp vào gốc, tránh tưới lên lá để hạn chế bệnh nấm.
- Giai đoạn ra hoa và đậu quả: Hạn chế tưới nhiều nước để tránh tình trạng quả bị nứt hoặc nhạt. Tưới thưa dần, chỉ cần duy trì độ ẩm cho đất.
2.2. Bón phân
- Bón thúc lần 1: Khi cây có 5-6 lá thật (khoảng 10-15 ngày sau trồng), bà con bón thúc phân đạm hoặc phân NPK với liều lượng khoảng 5-7 kg cho 1 sào Bắc Bộ (500 m²). Bón xung quanh gốc, cách gốc 10-15 cm, sau đó lấp đất và tưới nước.
- Bón thúc lần 2: Khi cây bắt đầu ra hoa (khoảng 30-35 ngày sau trồng), bà con tiếp tục bón phân đạm kết hợp phân lân và kali với lượng khoảng 7-10 kg phân NPK (16-16-8) cho 1 sào hoặc sử dụng phân hữu cơ vi sinh.
- Bón thúc lần 3: Khi quả dưa to bằng nắm tay (45-50 ngày sau trồng), tập trung bón phân kali và đạm với liều lượng khoảng 5-7 kg cho 1 sào để giúp quả ngọt, chắc thịt và ít xốp. Nên bón phân cách gốc 20-30 cm, xới nhẹ đất và tưới nước ngay sau khi bón.
2.3. Tỉa cành và chọn quả
- Tỉa cành: Khi cây dưa hấu có 4-5 nhánh, bà con tiến hành tỉa bớt các nhánh yếu, chỉ giữ lại 2-3 nhánh chính khỏe mạnh để cây tập trung dinh dưỡng.
- Chọn quả: Khi cây ra quả, chỉ giữ lại mỗi cây 1-2 quả đẹp nhất, to đều và phát triển tốt ở vị trí giữa các đốt thứ 9 đến 12 tính từ gốc. Những quả khác và các nhánh không mang quả cần tỉa bỏ để cây tập trung nuôi quả chính. Sau khi chọn quả, bà con nên đặt quả trên lớp rơm khô hoặc lá cây để tránh tiếp xúc với đất ẩm, giảm nguy cơ bị thối.
3. Phòng trừ sâu bệnh
3.1. Các bệnh thường gặp và cách phòng trừ
- Bệnh sương mai (phấn trắng): Bệnh xuất hiện nhiều khi thời tiết ẩm ướt, lá có đốm trắng nhỏ sau lan rộng làm lá bị khô héo. Phòng bệnh bằng cách giữ vườn thông thoáng, phun thuốc sinh học như Ridomil Gold hoặc Aliette theo chỉ dẫn.
- Bệnh héo rũ: Cây bị héo rũ vào buổi trưa, lá xanh nhưng rũ xuống, bệnh do nấm hoặc vi khuẩn gây ra. Sử dụng giống kháng bệnh, luân canh cây trồng và phun thuốc bảo vệ thực vật theo khuyến cáo để phòng trừ.
- Bệnh thán thư: Xuất hiện đốm đen trên lá, thân và quả làm cây phát triển kém. Loại bỏ lá, quả bị bệnh, phun thuốc Score hoặc Topsin M theo chỉ dẫn.
3.2. Sâu hại và cách phòng trừ
- Sâu đục thân: Sâu đục vào thân làm cây dưa chết héo. Bà con kiểm tra vườn thường xuyên, phát hiện lỗ đục và tiêu diệt sâu non bằng cách chọc que nhọn vào lỗ hoặc phun thuốc trừ sâu sinh học.
- Bọ trĩ: Bọ trĩ hút nhựa làm lá dưa héo khô, xoăn và quả nhỏ. Phun thuốc trừ sâu sinh học hoặc thảo mộc như dung dịch tỏi, ớt để phòng trừ.
4. Quản lý cỏ dại và làm cỏ
- Làm cỏ: Sau khi trồng 10-15 ngày, bà con nên làm cỏ quanh gốc để cây dưa không bị cạnh tranh dinh dưỡng. Làm cỏ kết hợp với vun gốc để giúp rễ cây phát triển khỏe mạnh.
- Phủ gốc: Phủ rơm, lá cây hoặc tấm phủ nông nghiệp quanh gốc cây để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại mọc. Biện pháp này giúp tiết kiệm công làm cỏ và giữ độ ẩm cho đất.
5. Thụ phấn bổ sung cho hoa dưa hấu
- Thời điểm thụ phấn: Hoa dưa hấu thường nở vào buổi sáng, bà con nên thụ phấn bổ sung vào thời gian từ 6-8 giờ sáng. Dùng tay nhẹ nhàng lấy phấn hoa đực chạm vào nhụy hoa cái để tăng khả năng đậu quả.
- Chăm sóc sau thụ phấn: Sau khi thụ phấn thành công, cần tưới nước và bón phân đúng cách để quả phát triển tốt, tránh hiện tượng rụng quả non.
6. Thu hoạch dưa hấu
- Thời gian thu hoạch: Dưa hấu thường thu hoạch sau khoảng 70-80 ngày từ khi gieo hạt, tùy theo giống và điều kiện canh tác. Khi thấy cuống quả se lại, vỏ quả có vân rõ ràng và tiếng gõ quả nghe trầm, đó là dấu hiệu dưa đã chín.
- Cách thu hoạch: Dùng dao sắc cắt cuống quả, để lại khoảng 3-5 cm cuống, tránh làm xây xát quả. Thu hoạch vào buổi sáng mát, tránh nắng gắt làm quả bị sốc nhiệt.
Bà con cần cẩn thận khi thu hoạch và vận chuyển dưa hấu để tránh làm tổn thương và bảo quản quả được lâu hơn.
Thu hoạch và bảo quản
1. Dấu hiệu nhận biết dưa hấu chín
- Cuống dưa bắt đầu teo lại, vỏ dưa bóng, gõ vào nghe tiếng trầm.
- Quả dưa có vân rõ, đáy quả ngả vàng.
2. Cách thu hoạch
- Thu hoạch vào sáng sớm hoặc chiều mát để dưa giữ được độ tươi.
- Dùng dao sắc cắt cuống, để lại đoạn cuống dài khoảng 5-7 cm.
3. Bảo quản dưa hấu
- Bảo quản dưa ở nơi thoáng mát, khô ráo.
- Tránh ánh nắng trực tiếp để dưa không bị mất nước, héo nhanh.
- Có thể để trong tủ lạnh nếu chưa dùng hết, giúp dưa tươi ngon hơn.
Một số lưu ý khi trồng dưa hấu
- Chọn giống tốt: Nên chọn giống có nguồn gốc rõ ràng, năng suất cao, kháng bệnh tốt.
- Chăm sóc đúng kỹ thuật: Không nên bón quá nhiều phân đạm, sẽ làm cây phát triển lá quá mạnh, ảnh hưởng đến sự phát triển của quả.
- Kiểm tra vườn thường xuyên: Phát hiện và xử lý sớm các dấu hiệu của sâu bệnh để đảm bảo cây phát triển tốt.
Với những kỹ thuật và kinh nghiệm về cách trồng dưa hấu được chia sẻ, hy vọng bà con nông dân sẽ áp dụng thành công và thu được nhiều thành quả tốt. Chúc bà con có một vụ mùa dưa hấu năng suất cao, chất lượng tốt, mang lại thu nhập ổn định và phát triển kinh tế nông thôn bền vững.
